Gerçek Sitrin Taşı Nasıl Anlaşılır? Dönüşümlü Sitrin ne demektir?

“Sitrin Nedir?”le Başlayalım

Sitrin taşı namı-ı diğer para taşı olarak bilinir. İnsanlar eski çağlardan beri sitrin taşının bolluk, bereket getirdiğine inanır. Diğer taraftan bu doğal taş güçlü bir iyileştirici olduğu düşüncesiyle sağlık taşı olarak ta anılır. Kendisi ametist, opal gibi kuvars ailesinin bir ferdi ama güzide bir ferdidir. Sitrin taşının güneşe benzer bir rengi olduğu için güneş gibi yüksek bir enerji içerdiğine inanılmaktadır. Bu renk sıcaklığı gündüzü, aydınlanmayı çağrıştırdığı için mutlulukla, romantizmle de ilişkilendirilmiştir.

Dünyanın pek çok yerinde bulunabilmekle beraber ağırlıklı yatakları Brezilya, Madagaskar, Rusya gibi birkaç ülkede bulunmaktadır. Bulunabildiği yerler yaygın olsa da bu yarı değerli taşı bulabilmek çokta kolay değildir. Sitrin taşı nadir bulunabilen bir taştır ve dolayısıyla onun gibi kuvars grubunda yer alan ametist, dumanlı kuvars gibi taşlardan daha değerlidir.

Hakiki sitrin taşının nadir ve değerli oluşu bu ürünün pazarlamasını yapan pek çok piyasa aktörünü bu ürünü elde etmek için farklı yöntemlere başvurmaya itmiştir. Bu yazımızda da bu yöntemleri irdeleyip sizlerin hakiki ve sahte sitrin taşını tespit edebilmenize yardımcı olacak bilgiler vermeye çalışacağız. Orjinal sitrin taşı nasıl anlaşılır sorusunun cevabı çok soruluyor.

Gerçek sitrin taşının nasıl anlaşılacağı konusuna geçmeden önce şöyle bir ön tespitte bulunmak faydalı olacaktır. Piyasada üç tür sitrin taşı bulunmaktadır.

1. Doğal Sitrin
2. İşlenmiş Sitrin
3. Sahte Sitrin

Doğal sitrin, sitrin taşına özgü renk, yapı gibi özellikleri doğal koşullar altında kazanmış, herhangi bir insan müdahalesine maruz kalmamış taşa deniliyor.

İşlenmiş sitrin, ametist veya dumanlı kuvarsın endüstriyel fırınlarda en az 482 santigrat dereceye kadar ısıtılması ile sitrin taşına özgü renge kavuşturulması ile elde edilen taşlara denir. 

Yukarıdaki sınıflandırmadan da anlaşılacağı üzere işlenme ile elde edilmiş sitrin pek çokları tarafından sahte olarak değerlendirilmemekte doğal sitrinin nadirliğine getirilmiş masum bir çözüm olarak düşünülmektedir. İşlenmeye tabii tutulan ametist ve dumanlı kuvarsın sitrin gibi kuvars ailesine mensup olduğu dolayısıyla aynı özellikleri ve kimyasal yapıyı gösterdiği için gerçek sitrin olarak kabul edilebileceğini öne sürmektedirler.

Orijinal Sitrin Taşını Nasıl Anlarız?

Bu sorunun cevabına altı başlık altında ulaşmaya çalışacağız.

1. Renk Değerlendirmesi
2. Kristal Yapı Değerlendirmesi
3. Berraklık Değerlendirmesi
4. Baloncuk Değerlendirmesi
5. Isıtma Değerlendirmesi
6. Sertlik değerlendirmesi

Usulünce yapılan bu değerlendirmeler doğrultusunda sizler belli nispette sahte, işlenmiş ve gerçek sitrin taşını ayırt edebileceksiniz.

1. Renk Değerlendirmesi

İsmini aldığı Yunanca “citron” kelimesinin “limon” anlamına gelmesinin de bize ima ettiği gibi sitrin sarı renk ağırlıklı bir yarı değerli doğal taştır. Sarıdan açık kahve rengine doğru geçiş yaptığı da görülür ki bu durumun içerdiği demir elementinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bazen renksiz denebilecek kadar soluk olduğu da görülür. Koyu olanlarının safran sarısı, şarap ve bal sarısı olanlarına da rastlanır.

Sahibi olduğunuz taşın sitrin olup olmadığını anlamak için başlangıç olarak yukarıdaki renk tonu çeşitlilik tablosunu kullanabilirsiniz ama unutmayalım ki bu tonlarla uyumlu her doğal taş sitrin olmayabilir.

Sitrin gibi kuvars grubunda yer alan ametist ve dumanlı kuvars ısıl işlemle sitrin rengine dönüştürülmektedir. Aynı grupta yer almaları nedeniyle aynı sertlik derecesi gibi benzer nitelikler gösterse de işlem görmüş bu taşlar elbette hakiki sitrin taşı değildir. Piyasada sitrin taşı diye ticari faaliyete konu edilen pek çok taş aslında sitrin değil ametist veya dumanlı kuvarsın ısıl işlem görmüş halidir. Sitrin taşının bu iki taştan daha nadir bulunması ve dolayısı ile daha değerli olmasından ötürü böyle bir yöntem kullanılıyor.

Hakiki sitrin taşını tespit edebilmek adına yapılması gereken, taşın rengini dikkatle incelemektir. Taşımızın rengi yukarıda belirtilen renklere sahip olmakla birlikte renk dağılımı düzensizlik göstermemeli, ani ton değişiklikleri olmamalıdır. İlaveten taşımız bünyesinde özellikle taban kısmında beyazlıklar barındırıyorsa ısıl işlem görmüş ametist veya dumanlı kuvars ya da daha kötüsü boyalı cam olabilir.

Piyasada sitrin adı altında satışa sunulan en yaygın doğal taş olan işlenmiş ametisti anlayabilmek için ilave bir ipucu: Isıtılmış ametistlerin sarı renginde hafif bir yeşile çalma eğilimi vardır; buna da dikkat edin.

2. Kristal Yapı Değerlendirmesi

Sitrin taşının kristalleri dumanlı kuvars gibi uzun paralel kenarlı, büyük dişli olmaktadır. Ametist taşının kristal yapısı ise çoğunlukla köpek dişleri gibi küçük olmaktadır. Ayrıca doğal sitrin genelde düzgün faylı yatay hatlara sahiptir.

Bu değerlendirme yöntemi ile sitrin yerine ısıl işlem görmüş ametist almaktan kurtulmuş olursunuz ama hala dumanlı kuvars alma riskiniz devam etmektedir.

3. Berraklık Değerlendirmesi

Taşınızı parlak beyaz bir ışık altında tutup değişik açılardan incelediğinizde bünyesinde çıplak gözle fark edilebilen noktalar veya kalıntılar olmamalıdır. Çünkü sitrinler gözle tespit edilebilen kusur ya da hata bulundurmayan taşlar olarak bilinir.

4. Baloncuk Değerlendirmesi

Elinizdeki taşınızı güçlü bir ışığa tutarak en az 10 kat büyüten bir mikroskop veya kuyumcu büyüteci ile inceleyin. Taşın bünyesinde küçük hava kabarcıkları görebiliyorsanız taşınız maalesef sahtedir. Özellikle boyalı camları bu yöntemle tespit edebilirsiniz.

5. Isıtma Değerlendirmesi

Isıl işlemle sitrin görünümü verilmiş doğal taşlarda çalışmamakla birlikte sitrin taşı görünümü verilmiş boyalı taşları tespit edebileceğimiz bir yöntemdir.  Elinizde bulunan taşı kibrit ya da çakmakla ısıtın ve değişimi gözlemleyin. Eğer taşın rengi değişiyorsa ve fiziksel yapısında deformasyon oluyorsa doğal taşınızın aslında çokta doğal olmadığını anlayabilirsiniz.

6. Sertlik değerlendirmesi

Mohs ölçeğine göre sitrin taşı 7 sertlik değerindedir. Gerçek sitrini bu sertlik değerinin altındaki minerallerle çizemezsiniz. Mesela cam sitrin taşını çizemez ama sitrin camı kolaylıkla çizebilir. Elinizdeki taş camla çiziliyorsa sahtedir.

Ama unutmayalım ametist ve dumanlı kuvarsta aynı sertlik derecesindedir ve bu yöntemle ısıl işlem görmüş sitrini gerçeğinden ayırt edemezsiniz.

“Gerçek sitrin taşı nasıl anlaşılır?” sorusunu yanıtlamak adına söylediğimiz tüm bu değerlendirmeler size yüzde yüz kesinlikte sonuç vermeyebilir. Şayet bu konuda kesin bir sonuç almak sizin için önemli ise konusunda uzman bir mücevherciye müracaat etmenizi tavsiye ederiz.

Sahte Sitrin Taşı Nasıl Anlaşılır?

Isıya maruz kalan sitrin taşı renk değiştiriyorsa, sitrin taşı sahtedir.

Sitrin Taşı Uğursuz Mu?

Sitrin taşının uğur ile ilgili herhangi bir bilimsel bağlantısı yoktur.

Sitrin Taşı Renk Değiştirir Mi?

Sitrin taşını ısıtmaya başladığınızda içerisindeki donmuş su erimeye başlar. Su eridiğinde taştaki değişimi gözlemleyebilirsiniz. Eğer herhangi bir renk değişimi yoksa elinizdeki taş gerçektir. Sahte sitrin taşının kaplaması, yüksek sıcaklığa maruz kaldığında erir.

Sitrin Taşı Neden Beyazlar?

Yapay ortamda üretilmiş bir sitrin taşının tabanı beyaz renklidir. Bu yüzden zaman geçtikçe sitrin taşı beyazlıyorsa yapay ortamda üretilmiş olabilir.